Zobacz, kiedy możliwe jest przysposobienie (adopcja) dziecka, jakie są rodzaje przysposobienia i jakie warunki należy spełnić, by przeprowadzić ten proces prawidłowo.
Przysposobienie – na czym polega?
Co to jest przysposobienie dziecka? Przysposobienie, określane też jako adopcja, służy do przyjęcia do rodziny osoby obcej małoletniej. Jego głównym celem jest dobro dziecka.
Adopcja może odbywać się przez ośrodek adopcyjny lub bezpośrednio, czyli ze wskazaniem przez rodzica lub rodziców biologicznych.
Dziecko może być przysposobione przez obce osoby, ale również przez nowego małżonka matki, ojca czy przez krewnych, na przykład po śmierci rodziców.
Ile lat może mieć adoptowane dziecko?
Adopcja może być przeprowadzona jedynie w stosunku do osoby małoletniej, czyli takiej, która nie ukończyła 18 roku życia, a także nie znajduje się w związku małżeńskim.
Rodzaje przysposobienia – pełne, całkowite i niepełne
Przysposobienie dziecka może odbywać się w poniższych formach:
- Przysposobienie pełne
To najczęściej prowadzona forma adopcji. Jej skutkiem jest powstanie między przysposabiającym, a przysposabianym relacji rodzicielskiej jak między dzieckiem, a rodzicami biologicznymi oraz ustanie władzy rodzicielskiej biologicznych rodziców i więzów z biologicznymi krewnymi. Dziecko może otrzymać wtedy nowy akt urodzenia lub akt ten jest zmieniany. - Przysposobienie pełne nierozwiązywalne, inaczej całkowite
Jest prowadzone w ramach przysposobienia pełnego. Ma charakter nierozerwalny, dlatego nie można go rozwiązać. Dziecko adoptowane otrzymuje nową tożsamość i jest traktowane jak dziecko biologiczne rodziców adopcyjnych. - Przysposobienie niepełne
W tym przypadku dziecko ma nowych rodziców adopcyjnych, ale nie zanikają więzy pomiędzy nim a jego rodziną biologiczną. Ma to znaczenie głównie w kontekście dziedziczenia, alimentacji. Dziecko zachowuje swój dotychczasowy akt urodzenia.
Jakie warunki należy spełnić do przysposobienia dziecka?
Żeby doszło do przysposobienia dziecka, trzeba spełnić warunki przewidziane prawem. Należy zebrać odpowiednie dokumenty, uzyskać niezbędne zgody i przejść procedurę kwalifikacyjną i szkoleniową.
- Procedura kwalifikacyjna i szkoleniowa
Osoby planujące adopcję muszą wziąć udział w szkoleniu dla rodzin adopcyjnych, po którego zakończeniu ośrodek adopcyjny przygotowuje ocenę końcową. Pozytywna ocena pozwala na otrzymanie zgody na adopcję.Procedura składa się z kilku etapów:
– Konsultacji z opiekunem rodzinnym,
– Wizyty w rodzinie,
– Kwalifikacji do przysposobienia,
– Szkolenia grupowego.Kwalifikacja i szkolenie nie są potrzebne, gdy przysposobienie dotyczy bliskich krewnych, na przykład jest to przysposobienie dziecka małżonka.
- Dokumenty
Do przeprowadzenia procedury konieczne jest zebranie poniższej dokumentacji do ośrodka adopcyjnego i do sądu:
– podanie (wniosek) o pomoc w adopcji do ośrodka adopcyjnego,
– Życiorys osoby ubiegającej się o adopcję do ośrodka adopcyjnego,
– wniosek o przysposobienie dziecka do sądu – wraz z uzasadnieniem, listą dowodów i załączników,
– zaświadczenie z Krajowego Rejestru Karnego o niekaralności,
– dokumenty informujące o zarobkach – zaświadczenie z zakładu pracy o zatrudnieniu, zeznanie podatkowe,
– zaświadczenie lekarskie informujące, że stan zdrowia nie jest przeszkodą w przysposobieniu dziecka,
– akty stanu cywilnego – odpis aktu małżeństwa w przypadku małżeństw, odpis aktu urodzenia w przypadku osób samotnych,
– zaświadczenie o rozwodzie – dotyczy osób, które ponownie weszły w związek małżeński,
– opinie – z ośrodka adopcyjno-opiekuńczego,
– zaświadczenie o ukończeniu szkolenia dla rodzin adopcyjnych. - Zgody
Do przysposobienia potrzebne są również poniższe zgody:
– zgoda dziecka na jego przysposobienie – dotyczy dzieci od 13 roku życia,
– zgoda osoby adoptującej na bycie wskazanym – przy adopcji ze wskazaniem,
– zgoda rodziców biologicznych dziecka – nie dotyczy przypadków, gdy rodzice nie żyją, nie są znani, są pozbawieni władzy rodzicielskiej; może mieć postać zgody blankietowej bez wskazania na konkretne osoby przysposabiające,
– zgoda opiekuna prawnego – gdy rodzice biologiczni nie żyją, nie są znani, odebrano im władzę rodzicielską lub wyrazili zgodę blankietową. Kwestia ta jednak podlega ostatecznej ocenie przez sąd rodzinny, który kieruje się wyłącznie dobrem małoletniego.
Jak długo trwa proces adopcyjny dziecka?
Procedura przysposobienia dziecka nie jest krótka, a na czas jej trwania wpływa wiele czynników. Oczekiwanie może wydłużyć np. brak wolnych terminów na szkolenie adopcyjne. Warto wskazać, że szybciej może zakończyć się procedura adopcji ze wskazaniem, gdy rodzice biologiczni zgadzają się na adopcję dziecka przez konkretną parę, osobę, niemniej każdą sprawę należy traktować indywidualnie.
Adopcja dziecka małżonka
Jeżeli małżonek ma dziecko z inną osobą, współmałżonek może zdecydować się na jego przysposobienie.
Do adopcji dziecka męża lub żony konieczna jest zgoda jego biologicznych rodziców, pozbawienie władzy rodzicielskiej jednego z rodziców, jego śmierć powodują oczywiście, iż zgoda takowa nie jest potrzebna.
Adopcja – podstawa prawna
Warunki adopcji określają przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, a dokładnie art. 114-127. Precyzuje je ustawa z 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U. z 2022 r. poz. 447).
