Rozważając problematykę odpowiedzialności karnej osób u progu dorosłości w pierwszej kolejności należy mieć na uwadze, iż osoby poniżej 17 roku życia co do zasady nie odpowiadają karnie. Odpowiedzialność takich osób za czyny zabronione sprowadza się do ewentualnego stosowania środków wychowawczych, bądź poprawczych regulowanych ustawą o postępowaniu w sprawach nieletnich, lecz nie jest to odpowiedzialność karna. Dzieje się tak z uwagi na założenie, iż nieletni z uwagi na nieosiągnięcie odpowiedniego stopnia rozwoju nie popełnia przestępstwa, gdyż przestępstwem jest popełnienie czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w chwili jego popełnienia, którego społeczna szkodliwość nie jest znikoma, i w czasie popełnienia którego można przypisać sprawcy winę. Przyjmuje się, iż osobie, która nie osiągnęła z uwagi na wiek odpowiedniego stopnia rozwoju i dojrzałości nie można przypisać winy w rozumieniu prawa karnego materialnego.
W wyjątkowych wypadkach osoba, która w trakcie popełnienia czynu ukończyła lat 15, lecz nie ukończyła lat 17 (gdyż wówczas już odpowiada na zasadach opisanych w Kodeksie karnym) może odpowiadać na zasadach określonych w Kodeksie karnym pod warunkiem ustalenia, iż okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają. Co więcej – opisana w zdaniu poprzednim możliwość odpowiadania na zasadach opisanych w Kodeksie karnym dotyczy tylko i wyłącznie wąskiego katalogu najpoważniejszych przestępstw, jak m. in.: zabójstwo, spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, sprowadzenie katastrofy w ruchu lądowym zagrażającej życiu wielu osób, zgwałcenia w postaci kwalifikowanej, czy rozboju. Nie jest to pełny katalog przestępstw, w związku z którymi możliwa jest odpowiedzialność karna osoby po ukończeniu 15 roku życia.
